تهاتر با پاکستان برای عبور از تنگنا !

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد  به نقل از آفتاب یزد: ماجرای تهاتر از کجا آغاز شد؟
مهر ماه بود که محسن رضایی، معاون اقتصادی دولت سیزدهم، ابلاغیه‌ای در راستای حمایت از تهاتر نفت با کالا صادر کرد.
بر اساس این ابلاغیه رفع استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرکنندگان ابلاغ شد و لذا دیگر استرداد مالیات بر ارزش افزوده صادرکنندگان ربطی به ایفای تعهدات ارزی نخواهد داشت.در این ابلاغیه ضوابط اجرایی سیاست‌های ارزی و تجاری برای توسعه صادرات و مدیریت واردات ذکر شده و همچنین به ضوابط عمومی تجاری و ارزی و ضوابط تهاتر کالا با نفت و میعانات گازی اشاره شده است.در ماده 12 بخش ضوابط عمومی تجاری و ارزی آمده است که «به منظور تسهیل مراحل صادرات، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است بدون تعیین هر قید و شرطی نسبت به استرداد مالیات بر ارزش افزوده طی یک ماه از تاریخ برگ خروجی صادره توسط گمرک اقدام نماید. معافیت مالیات عملکرد صادرکننده منوط به رفع تعهد ارزی می‌باشد».چند روز پس از این ابلاغیه سرپرست وزارتخانه بازرگانی پاکستان پیشنهاد داد برنج پاکستان با نفت و گاز ایران تهاتر شود.این پیشنهاد عجیب درست یک روز قبل از خبر دپو شدن برنج در گمرک ایران داده شد. پس از آن معاون امور فنی گمرک اعلام کرد که چون تامین ارزی صورت نگرفته، ماه‌هاست که برنج در گمرک مانده است!
نفت ایران می‌تواند با برنج پاکستانی تهاتر شود
نیمه آبان ماه عبدالرزاق داود مشاور ارشد نخست وزیر پاکستان در امور بازرگانی و سرمایه‌گذاری (سرپرست وزارتخانه بازرگانی پاکستان)در دیدار با جواد ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی ایران اظهار کرد: «در حال حاضر روابط تجاری و اقتصادی ایران و پاکستان هیچ مناسبتی با پیشینه روابط این دو کشور ندارد و امیدواریم بتوانیم این شرایط را تغییر دهیم.» وی افزود: «در این منطقه نیازمند یک اتصال و ارتباط بین کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، قزاقستان و تاجیکستان است و در این اتصال منطقه ای، ایران و پاکستان مهمترین کشورها هستند، بدون ایرن این ارتباط به ظرفیت نهایی نخواهد رسید.هرگونه بهبود همکاری تجاری و اقتصادی با ایران بسیار مهم است و حجم تجارت این دو کشور به خصوص در حوزه کشاورزی باید گسترش یابد.»وی با اشاره به ظرفیت تهاتر در دو کشور عنوان کرد: «پاکستان دارای برنج و ایران دارای نفت و پتروشیمی است که می‌توانیم این کالاها را با هم تهاتر کنیم.»مشاور ارشد نخست وزیر پاکستان در امور بازرگانی و سرمایه‌گذاری عنوان کرد: «ما به شرایط تحریمی ایران واقف هستیم و به دنبال یک ساز و کار برای ایجاد ارتباط موثر و مفید با برادرمان ایران هستیم به همین دلیل پیشنهاد تهاتر را مطرح می‌کنیم.محصولات دیگری که می‌توانیم به ایران صادر کنیم شامل کینوا، انبه و مرکبات است و امیدواریم مشکلات موجود برای تبادلات تجاری در سایه روابط برادرانه با ایران مرتفع شود.»
نفت در برابر غذا؟
اما این همه ماجرا نیست. پیش از این صحبت‌هایی درباره احتمال تبدیل پول‌های بلوکه شده نفت در هند با برنج هندی شده بود که با واکنش‌های منفی هم همراه بود. این در حالی است که این وضعیت بسیار شبیه وضعیتی است که ونزوئلا درگیر آن شده است. ونزوئلا در سالی که گذشت قراردادی امضا کرد تا نفت خام را با غذا تهاتر کند.
خبرگزاری رویترز هم قبلا ادعا کرده بود که روسیه، به دنبال عرضه گندم در ازای نفت ایران است.
>پاکستان: توافق تجارت پایاپای با ایران حاصل شد
با این حال کمیته دائمی بازرگانی مجلس سنای پاکستان روز پنجشنبه از توافق اسلام آباد و تهران در مورد تجارت پایاپای خبر داده است.این توافق را صالح فاروقی، معاون وزیر بازرگانی پاکستان در پاسخ به سوال سناتور فیدا محمد بیان کرد. وی در اظهارات خود تاکید کرد که به دلیل نبود کانال‌های بانکی با ایران، برخی مشکلات در تجارت با تهران وجود دارد. وی ادامه داد:موضوع تجارت پایاپای با ایران حل شده است. او در ادامه گفت که اجرای توافق تجارت پایاپای با ایران تا یک ماه دیگر آغاز خواهد شد.با این حال سوالی که به وجود می‌آید این است که تجارت پایاپایی که مقامات پاکستانی از آن حرف می‌زنند همان تهاتر نفت با برنج است؟ آیا این تهاتر به ضرر کشور ما است؟
اشکالی برای تهاتر وجود ندارد
علی سعدوندی، اقتصاددان در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« در مبادله هیچ وقت ضرری وجود ندارد و دو طرف از آن نفع می‌برند؛ اما تهاتر هزینه‌های مبادلاتی را بالا می‌برد و در این شرایط از نظر اجرایی دچار مشکل خواهیم شد چون سخت است. اما تهاتر هم یکی از روش‌های مبادله است و در همین دنیای مدرن هم ممکن است خیلی وقت‌ها تهاتر انجام شود با این حال نمی‌توانیم این مبادله را راهکار اساسی برای خروج از تحریم بدانیم.»وی تصریح کرد:« با این همه اشکالی برای تهاتر وجود ندارد. پیش از این هم ما نفت خام به چین می‌فروختیم و پول آن را صرف واردات برنج از تایلند می‌کردیم بنابراین فرقی ندارد که همین حالا هم ما نفت خام بدهیم و در ازای آن برنج دریافت کنیم. این کار شاید از خیلی جهات هم برای ما به صرفه باشد.»این اقتصاددان تصریح کرد:« جامعه نسبت به این موضوع دید درستی ندارد و همین امر نیز سبب می‌شود که تحلیل‌های نادرستی صورت بگیرد و دولتمردان هم بر اساس تقاضای جامعه سیاست‌گذاری نادرست انجام می‌دهند. ما پیش از این نفت می‌فروختیم و کالا وارد می‌کردیم و حالا هم به ازای نفت اقلام مورد نیازمان را وارد می‌کنیم.»
تهاتر راهکار نیست
سید مرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز در این خصوص به آفتاب یزد گفت:« به طور کلی در قرن 21 و با پیشرفت‌هایی که از دوره تجارت تهاتری تا به امروز صورت گرفته است، چنین اقداماتی طبیعی نیست. اما برای یک دوره موقت و گذر از شرایط تنگنایی که در آن قرار داریم شاید قابل توجیه باشد؛ با این حال این طور که پیش می‌رویم معلوم نیست شرایط تا کی قرار است ادامه پیدا کند. »وی تصریح کرد:« تجارت از طریق تهاتر برای کشور پر هزینه است، ضمن اینکه ما ناچاریم کالایی که آن‌ها می‌خواهند را قبول کنیم. در اصل قدرت انتخاب نداریم و این یعنی هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ قیمتی و هم از سایر جنبه‌ها قدرت مانور نداریم. به همین دلیل هم این نوع شرایط خیلی مطلوب نیست و این نوع اداره کردن مملکت هم قابل دوام نیست چون ما همه نیازهای کالایی خود را که نمی‌توانیم از طریق سیستم تهاتری تامین کنیم. این در حالی است که برخی کشورهای در حال توسعه مثل پاکستان آن هم در رابطه با برخی کالاها مایل به این نوع تبادل تجاری با ما هستند.»این اقتصاددان افزود:« راه حل اصلی این است که مشکل FATF و تحریم‌ها حل شود تا بتوانیم برای کشور کالاهای کم هزینه و با کیفیت تامین کنیم در غیر این صورت مشکلات بیش از گذشته روی هم تلنبار می‌شود و جمع کردن آن دشوار است. در امر تهاتر ما کالاهای پر هزینه و کم کیفیت را به مردم تحمیل
می‌کنیم.»